मुक्त

दिवसांची थडगी बांधून त्यांना दरवर्षी फुलं वाहून काहीच होत नसतं.
अजून काही फुलं तेव्हढी दूर होतात त्यांच्या आईपासून…हि सुद्धा हिंसाच.

आम्ही बांधलीयेत अशी थडगी जागोजागी
स्वातन्त्र्यदेवतेचा आत्मा व्हीव्हळतोय आत आत.
जखमा वाहतायत भळभळून, मिळेल त्या छीद्रातून.
अशीच थडगी बांधत राहिलो तर कधी या देशाचं स्मशान होईल
ते सांगताही येणार नाही.

जाळून श्राद्ध देखील घालू नका त्याचं.
आत्मे शांत होतात दहावं बारावं करून याचा पुरावा तरी कुठे आहे?
कावळे घास तेव्हढा गिळून जातील,
आणि त्या दिवसांचे अतृप्त आत्मे पुन्हा पुन्हा जन्माला येत राहतील.

मुक्तच करायचं असेल त्यांना तर सूड घ्या त्यांच्या बळीचा.
आपापल्या परीने.
कुठलाही गाजावाजा न करता…शत्रू सावध ह्यायला नको!
मुक्त होतील ते तेव्हाच आणि शांत होऊ आपणही.

तिच्या बाबतीत नक्की काय झाल असेल........ ?

नेहमी प्रमाणे ओफ्फिसला जाण्याची घाई ट्रेन मधली गर्दी, धक्कबक्की सगळ नेहमीचच पण आज मला 'ती' भेटली.

एलफिस्टान ला मी ट्रेन मधे चढले. कशीबशी 4rthसीटवर बसले. तोपयँत दादर आल, आणि हा....... गर्दीचा लोनडा लोढा चाडाला चढला. 'ती' पण तेव्हाच चढली. जीन्स लांब पंधरा कुर्ता आणि वरुन दुपटा हातात लोकसत्ता आणि खांद्याला लांब पत्याची पर्स. अंगाने बारीक डोळे खोल गेलेले. डोळ्याभोवती काळी वतॣळे. असा काहीसा तिचा अवतार होता.

'ती'आली तीच कोणशीतरी भांडत, जिच्याशी ती भांडत होती ती सरळ तिच्या कडे लक्ष न देता पुडे निघून गेली. आणि ही तिला पाहून "गोबर गॅस " अस म्हणट होती. तितक्यात मी 4rthसीट असल्याने मला एकीचा धक्का लागला. माज़या साठी हे नवीन नव्हत. ट्रेन मधे गर्दी अस नेहमीच होत. त्यामुळे मे दुर्लक्ष केल. पण मला हा लागलेला धक्का 'ती' ला सहन झाला नाही. ती मला जीचा धक्का लागला तिच्या शी भांडान सुरू केले. शेवटी मीच म्हटल असु दे " i am ok" . मला हे सगळ तिच्या बाबतीत सगळ विचित्र वाटत होत.

एव्हाना तिने उभ्या उभ्या हाटातला लोकसत्ता वाचायला सुरूवात केलेली. आणि नधे ओरडली " भांडी काय सासुवा घासतात सुणाच घसतात!" मी तिच्या कडे पाहील गळ्यात मंगलसूत्र होत हातात दोन हिरव्या बंगड्या होत्या. मला वाटल बहुतेक ही घरून भंडून आली असेल. म्हणूंचा एटकी चीड चीड करतेय. पण तिची चीड चीड खूप विचित्र होती. तितक्यात छपराला रेडियम स्टार लावतात त्याच पाकीट घेऊन एक विक्रेता आला तिने त्याला किंमत विचारली.

ती: कीतनेका

विक्रेता: २५ रुपिया

ती: १० मे दो बाहर मिळता है

विक्रेता: वो नकली होता है चमकता नही.

अस ती विक्रेता बोलतच तिने त्याला स्व तः च मंगळसूत्र दा खावत म्हणाली, "देखो ए नकली है फिर भी चमकता है" तीच आतापर्यन्त च वागं बघून मला कळून चुकल होत की मानसिक रित्या खचलेली आहे. आणि एक वेगळाच विक्शिप्त पणा तिच्यात आहे. आता ती माज़या कडे बघत होतीमला म्हणली की "तू आशु सारखी दिसते." मला आता तिची थोडी भीती वाटायला लागली होती आणि तिने आता मोर्चा मज़याकडे वळवला होता. आता बान्द्रा आला होत मला अंधेरी ला उतरायच असल्याने मी उठले. आणि तिला बसायला जागा दिली. ती ह्सून तिथे बसली. मी अंधेरीला उतरायच असून ही लवकर जौन दारापाशी उभी राहिली. ते तिने पाहील आणि तीही उठून माज़या शेजारी उभी राहिली.

ती: कुठे उतरायच?

मी: अंधेरी

ती: मला पण अंधेरिलाच उतरायच. मला ना ते अंताभ च गण खूप आवडत , 'अंधेरी रतोमे.........."

मी: (घाबरून) अछा...

ती: आग तू आशु सारखी दिसातेस... आशुने मला एक मेक उप सेट दिलेला. तीच लग्न झाल. एक मुलगा पण आहे तिला आता. आग मी मधे नोकरी ला होते ४० रु रोज . १ महिना नोकरी केली पण आता लग्न झाल घरी थोडे पैसे घरी दिले आणि बर नही दिसत ना ... म्हणून उरलेल्या पश्यात हिरव्या बांगड्या घेतल्या.

मी: (नुसात् तिच्याकडे बघत) हुंम...

ती: ( मधे माज़या कडे बघत) तू जीन्स ला बेल्ट लावते. लावतात ना मुली जिन्सला बेल्ट मला पण घ्यायचा आहे जीन्स खूपच सैल झालिय.

मला यावर काय उत्तर द्याव तेच कळत नव्हत... मी खूप घाबरून गेले होते. पण मनात एक वेगाळच युध सुरू झालेल .
तितक्यात सांताकरुज़ आल आणि गर्दीच्या गोंधळत ती उतरली. ती प्लटफॉर्म वर गोंधळून उभी होती. मी तिच्या कडे बघत होते तिने एकदा डावीकडे आणि नतार उजवीकडे बघितल आणि ग्राडीत विरून गेली. ती आता निघून गेली खरी पण मी एका विगल्याच विचारात पडले. ती घरातून मानसिक आधार मिळत नसावा. अशी मासिक रित्या भरकटलेली माणसा घरचा आधार ही गमावल्यावर अस विक्शिप्त वागतात.
मी अंधेरी ला उतरून चालट होते तरी माज़या मनातून सतत तिचा विचार होता. " तिच्या बाबतीत नक्की काय झाल असेल........ ?"

-श्वेता :)

Nirmitichya Vatevar

Lekhan karanaryala ‘Aapan ka lihito aahot ’ ha prashna, kahi lekhan kelyavar, adhik tivratene padayala legato. Pratyek lekhakacha lekhan pravas ha vegala asato, asava. Shabd madhyamatun kahi aavishkar karayacha, manatale kahi shabdat mandayache ase vatayala lagalyanantar aapoaap kahiek madhyam nivadale jate. Katha-kadambarri-kavita-natak-lekh ityadi. Tehi poornpane tharavalele asate ase navhe. Ekhade hatalun pahilyavar dusare karun pahavese vatate, ekahun adhikahi jamun jate. Ekachi suruvat karun dusaryathi sthir hota yete. Pan ha aavishkar suru jhala, kahi lihun jhale aani te vachakanparyant pohochale ki ‘Aapan ka lihito aahot ’ asa prashan padat rahato. Vachakahi tase vicharu shakatat. Utsukata, kutuhal yapoti. Jitake lihit jave titaka ha prashna varamvar aani vyapakpane padat jato.

Mi kavita lihili tevha 10-11 varshanchi hote. Shaletalya dhadyat kavita asat tevha aapanahi tase lihave ase vatale asanar. Karan gharidari sahityik rachayacha’ nad lagala hota. Mhanaje shaletale dhade aani goshtinachi pustake vatavaran navhate. Ajubajula kunich lihinare navhate. Pan tyahi adhi ‘goshti vachatana majhyahi manat khup kalpana yeun tyatun majhya goshti tayar hot hotya. Tasha goshti mi ajun rachate aahe ase mhanata yeil. Lekhanchya pravasat aani pratyaksha lihinyachya prakriyet mala sagalyat avdanare mhanaje mi rachalele ase kahitari. Ekhadi gosht, samvad, prasang, vatavaran ya sagalyatun ubhi rahanari majhya lekhanatali ‘manasa’. Ti manasa, nave gheun, ek vishisht rup gheun kagadavar rachali jatat aani ti tashi lekhanatun tevhadhyapurati jivant jhali ki mala nirmiticha mhanatat to nikhal anand milavun detat.

Hi sgali manase khari asatat ka? Itarani mala he anekada vicharale aahe. Ti kharya aayushyatun betaleli pan goshtitali ashi kharya kalpanechi misalan asate he tar jhalech. Agadi kharikhuri mhanaje majhya anubhavatali manase mi jashichya tashi kadhich manadali nahit. Pan lekhanatalya pratyek vyaktimage mi anubhavalele kahitari asanarach ase mala vatate. Aataparyant anek katha, kahi kadambarya lihun jhalyavar kityek manase tyat aali aahet. Majhe lekhan vartamanatalya vastavashi nate sanganare asalyamule mhanaje sampoornpane bhavishyakalin kimva agadi eitihasik va fantasy chya angane janare va tatsam kahi nasalyane te khare aani kharyashi sambandhit aahe asech mi manate. Pratyek lekhakachi paddhat hi nakkich vegali asate. Tyamule ithe mi majhyapuratech keval mhanate aahe.

Lekhache swatantrya aani kalpanashaktitun nirman karnyacha khel ya goshti mala khup mahatvachya vatatat. Tyamule anubhavatali manase jashichya tashi mandane ase mi kadhich kele nahi. Tyat mala maja vatat nahi. Karan majha anand anubhavatun kahi vegalech, apale ase rachanyatun milato. Tyamule amuk ekhada prasang kahi drushtikon va vichar kimva prasang-swabhav ase anek mi tayar kelelya vyaktinmarfat majhya lekhanat yete.

Tyamule pratinidhik ase kahi lihile pahije he mala patat nahi. Karan itakya sagalya manasanchya namunyat kon tase pratinidhitva karu shakate ? Agadi aapalya lahanshya aayushyache simit vartul ghetale tari tya parighat yenari sagali manase kiti vaishishtyapoorn, vegali asatat. Anekada soyisathi aapan amuk ek gat, samuh, samaj, yababat sarv sadharikaran karu shakato. Pan te eka mothya sandrbhat kahi vastav mandanyapurate asau shakate. Katha-kadambarichya lalit lekhanat te eka tya tya vishisht vyaktipuratech ghadanare asate.

Majhya ‘Tyanantar’ ya dirghkathetala Lalit aapale ghar, bayako, mulaga, nokari sodun ek divas achanak chalata hoto. Tyanantar Radhikechi katha ghadate. Pan hi mhanaje kahi sarvasadharan je navare ghar sodun jatat te va tyanchya bayaka yanchi pratinidhik goshta nahiye. Karan yatali stri hi Radhika aahe. Tila mi vishisht rup, vichar, samvedana, dilya aahet. Tyamule hi keval Radhikechi pratikriya aahe. Aayushyatch ekandarine sarvsadharan ase vartan nehamich ghadate ase nahi. Soyine aapan tase vargikaran kele tarihi aani samaja tase te ghadat aselach tar mala tyapalikadache je kahi sarvsadharan nahi tyat adhik gamya aahe ase mhanata yeil.

‘Sthalantar’ madhalya Jagadish- Sawitri ya savatra bhavandanche nate va Jagdish-Nandita ya mamanbhachiche nate he mhanunach keval vyakhyetale nate nahi. Te tyanche ase, to Jagadish aahe, ti Nandita aahe mhanun ubhe rahilele nate aahe. Aani mhanunach tyache lahanmothe kangore tapasat, tyatalya guntagunti ukalat lihayala mala avadale aahe.

‘Sthalantar’ hi majhi pahili kadambari. Kavita, mag laghukatha, katha, dirghakatha ase mi aakarane dirgh lihit gele. Muddam vichar kela navhata, pan manat manase disali, nati lakshat aali aani ti ukal manadata mandata he vistarane, kholavar jaun lihayala have ase aapoaap janavale. Tyamule Sthalantar che Jagadish-Sawitri-Nandita jevha majhya manat ubhe rahile tevhach tyanchya natyachi vyamishrata majhya lakshat rahili. Ti tigh, iataki kahi majhya manat tyakalat ghar karun rahili hoti ki tyach sumaras ghetalela ek anubhav mi tyanchya marfatach mandala aahe. Sthalantar chya aadhi lihileli ti ek dirgh katha aahe. ‘Pravas’. Ti lihun prakashit jhalyanantar mi ‘Sthalantar’ lihu lagale. Katha lekhan toparyant mi javaljaval ekayaki kele hote, badal far kami karat ase. Arakhade tar nahitach. Ekada lihile ki tech shevatache. Kvachitach lihitalihita kahi kami kele, kahi badalale ase jhale tarach. Pan Sthalantarche mi javalpas 4 poorn kharde lihile dar veli he evhadhe lihun jhale ki ure fakt asamadhan. Mag poonha pahilyapasun lihayala suruvat. Pratyaksha lekhanacha, mi tyat guntalele asale ki mala kadhich kantala yet nahi. Tyamule punha punha lihile tarihi samadhan navhate.

Mag tya char khardyanantar mala ‘tu-mi’ cha swar gavasala. Jagadish-Nandita yancha ekmekanshi honara to samvad aahe. Patra he tyache bahyarup kimva nimitt. Khara to satatacha samvadach aahe. Tyanusar mi matra lihitach gele. Te lihitana mala jagadish agadi ajubajula asava, vavarava tasa disat hota. Itaki mi jhapatun gele hote. ‘Jagadishmay’ jhale hote. Sthalantar madhye lihile tyapeksha kititari adhik tapashil mala manat disale hote. Jagadish che ghar, bhovatal, Nanditachya lahanpanache tiche vavarane, tiche mothe hone, tichi jagadish madhali guntavanuk, nantarachi ti vyamishra guntagunt. Te sare lahansahan tapashilahi majhya manat jivant hote.

Pan katha-kadambari lihitana manatach ek nivad karavi lagate. Yala kuthale nemaniyam asat nahit. Pan kay mandayache aani kay nahi he kuthe tari aapasukach uamajat jate. Mala aathavate aahe, eka hotakaru lekhikene mala poorvi ase vicharale hote ki kiti lihayache, kuthale tapashil dyayache lekhanat he kase tharavayache? Pan yala ashi sahajsopi uttare asat nahit. Kiti lihile mhanaje pure he sangane khup kathin aahe. Anekada lahansahan tapashil det te sare ubhe karave lagate, kityekada to fafatpasara hoto. Tya tya veli lihitanach te tharavave lagate.

Majhya purate bolayache jhale tar far poorvichya majhya laghukatha khup bandist hotya. Jaradekhil jastiche, bhovatalache tapashil tyat nasayache. Pan nantar majhe lekhan pushkal sailavat gele. Tarihi vachakanchya kalpanashakticha sahabhag khup apekshit asalyamule barechase tyanchyavar sopavaun dyayala, ughadapane na mandayala mala aavadat ase.

Katha kadambarayatali manase ekadam yetat kuthun? Vachakanach kay pan lihilyanantar malahi padalela to prashna asato. Karan adhi mhatalyapramane mi pratyakshya anubhavaleli manase hubehub kadhich utaravali nahit. Pan muddam ekhade gheun tyat vegale rang bharave lagale asehi ghadale nahi. Sahasa manat ubhi rahileli vyakti, adhi nav gheun yete, mag ti kashi disate, kon aahe te kalat jate. Tya vyaktichya anushangane itar vyakti, tyanchi nati disayala lagatat. Tyanchi aatachi vaye amuk itaki tar mag tyanche ajavarache aayushya, tithali nati ase disayala lagate. Yat keval vyakti aani nati evhadhach pat asato manat. Ghatana, prasang vagaire nantar yetat. Sadharan evhadhe ubhe rahile ki mi kagadavar ti nave mandat jate. Tyanchya natya-vayasakat. Ajunahi sagala pat manat ubha nasato. Sadharan kay te dhusar disat asate. Mag lihayala suruvat. Mhanaje mi lihitanahi sagale chitra majhya manat sagalya tapashilansakat susapsht asate ase nahi. Anekada suruvat kelyavarahi lekhan rengalat, kityekada badalat jate. Pushkalda tyache kahich hot nahi. Aataparyant mhanaje itakya varshat mi shekado kagad fadun fekun dile aahet. Kuthe na pathavaleli mich nakaralelya kathantil manase....

Pan ti manase manat ghatt rutaleli Asali ki sahaji piccha sodat nahit. Ti punha punha bolavat asatat, jhapatatat. Mag tyana gheun mi lihite. Ekada nahi jamale tar punha lihite. He sahasa matra kadambaribabat ghadale aahe. Kathetali guntavanuk tyamane kami kalachi asate. Kimva katha lihili ki jhalich ase hote bahuda. Tyakade parat valun tiche punrlekhan mi sahasa kelele nahi.

‘Avakash’ ya majhya kadambariche pahile lekhan purn jhale. Pan majhyach manasarakhe te mala vatat navhate. Kay kami jast aahe tehi kalat n navhate. Pan Janhavi manat hoti. Vyapunach urali hoti. Aani itar nati tya anushangane disat hoti. Tevha Gayatri, Aniket, Raghavan, Sadashivan hi manase hi hoti. Sadashivan agadi mahatbacha navhata. Kelval jyacha manat prem dadun aahe asa ek paraka, maitrinicha navara hota. Ti mi Shir. Pu. Bhagavat yanchyakade pathavali ti thodya sashankatenech. Aapalya lekhakala satat navin kay lihita aahat ase mhanun te vachayachi utsukata ahe ase kalavinare Shri. Pu. Bhagavat he atishay marmgrahi ase vachak, sampadak aahet. Tyani keval aagrahane mhatale mhanun mi to kharda pathavala. Tevha mi paradeshat rahat hote. Tyani to vachun kadhala. Aani mala patra lihile. Majhi shanka khari hoti. Tyanahi ti kadambari uni aahe kuthetari ase vatat hote. Pan te tevhadhyavar thambale nahit. Tyani mala tyabaddal lihile, prashna ubhe kele. Ek vachak mhanun shanka upasthit kelya. Tya patrane ek prakashjhotane andharya kholitale na mahit asalele kanekopare ujalun javet tase jhale.

Mi ti kadambari bajulach sarayala nighale hote pan Shri. Pu. Bhagavatanchya patrane tila vachavale. Te vachale aani majhya manatali Janhavi punha jagrut jhali. Eka navya urmine mi punha lihayala basale. Punrlekhan eka jhapatalelya avasthet kele aani mala sagalyanche navech rup disale. Sagalich nati adhik spashta disali pan Sadashiv poornach vegala vagala, vikasit jhala. Mahatvacha jhala. Lihun jhalyavar mala andaj yeto ki majhya lekhanatali manase kuthun aali aahet. Ti pratyakshatali hubehub nasalyane aani mulat tyanchyat khup misalan asalyane, kalpanetahi ti barich sajavun nighalyane bahutek vela fakt malach tyanchya aat dadalelya kharya vyakti thauk asatat. Tyatun majhya vastav ayushyala olakhanari far kami manase majhe lekhan vachatat. Mahanje majhaya chanagalya vachakanpasun majhe khajagi aayushya dur aahe aani bhasha yet nahi kimva sahityat ras nahi ya karananmule mala javalun olakhanari manase majhe lekhan vachatach nahit. Yacha khup motha fayada mala milala satat aahe. Kuthalyach tarhecha avaghadalepana mala lihitana janavat nahi. Vachale tar kunala kon kay te kalel yachi dhasti balagayache karanach rahat nahi.

Yamule lekhana nantar anekada tar kahi kalanantar malach tya vyaktirekhemagala khara manus umagato. Te ashachrya asate, gammathi.
Tarihi bahutekada te majhyapuratech rahate. Ya sagalaya prakriya ghadat asata majha lekhan pravas ha majhach asato. Lihitana na te mi kuanala dhakhavate na kunashi tyabddal bolate. Mi satat durchya pradeshat asalyamule tashi kadhi velach aali nahi. Mag savay jhali.

‘Aapan ka lihito’ he vishad karatana eka lekhakane mhatalele majhya lakshat rahilele aahe ki sagale anubhav, duhkh, bhavana shabdat mandun takalyavar te kagadakade pravahit hote aani aat rahat nahi ya karanasathi to lihito. Lekhan ya swarupachi madat karate he tar kharech aahe. Mala vatate pratyek lekhakala ase ‘mokale hone’ have asate. Te srvarthane jamelach ase nahi pan ti ek garaj asate. Mi dekhil kityekada majhya ‘mansankaravi’ase kagadavar otun mokali jhale aahe. Fakta te mala vegalya swarupat mandave lagate. Tasechya tase utaravane kadhi kelele nahi mi. Ya pravruttimule mi ‘Arth’ hi dirgha katha, ‘Aavartan’ hi kadambari lihili. Na talata yenare duhkhbhog, tyatun jatana vatyala yenarya vedana he tar pratyekachyahc aayushyatale bhag asatat. Eka parine aavishkar karanarya kalavantakade kadachit te aapalya krutitun mandun takayachi sandhi asalyane tyakade adhika vyapakatene, kholine baghata yet asave, mhanun mag lekhakane lihilyavar vachakala te aapalese vatu shakate. Are ha tar aapalach udgar ase vachanaryala vatale ki aapoaap doghancha samvad ubha rahato. Mag lekhachya drushtine vachak adrishya asala tarihi......

majhe vachak majhya drushtine asech mala mahita nasalele, durvar adrushya asalele asatat. Je kuni asatat te kon, kuthe, kiti yacha kadhi mala patta lagala nahi. Kvachit kadhi kuni patra lihun samvad sadhala ase hotehi. Tevha anand hoto. Pan tyapalikade vikhuralele char anam vachak aahet hech manat dharun mi lihit rahile aahe. Tyamule punha mul ‘ Aapan ka lihito aahot’ ya prashnapashi aalyavar ‘swatahasathi’ he uttar adhi milate. Pan te poornpane khare nahi karan te keval swatahasathi asate tar
vachakanparyant pohochanyachi garajach uarat nahi. Tevha lekhan prakriya swatahasathi aani te lihun tyaveli tari ‘poorna’ jhale ashi bhavana aali ki to anub hava vatun ghenyasathi, ‘aavishkar’ karanyasathi mhanaje te itaranparyanta pohochel ashasathi, he yache poorna uttar asave.

Lekhakala survat karata pushkal kahi mandayache aahe, nave nave lihayache aahe ase vatane swabhavik aahe. Pan barechse lihun jhale ki aapan punha punha tech mandato aahot ka asa prashn kharya lekhakala nehamich padato. Eka parine te kharehi asate karan manavajatichya ya akhand pravahachya itihasat aani vishvachya ya prachand pasaryat aapan ek naganya manus. Aapan ‘ navi’ aani ‘mulaswarupi’ ashi kay bhar ghalanar asato. Tarihi aapalaya mhanun vatyala je yete tya anushangane yenare vichar, shodh, prashn he sagale aapalayapurate mhanun navyane mandat jato aapan aani eka vatene vishist antar chalalyavar he aadhich lihun jahle aahe ashi bhavanahi yete.

Tarihi kityekada navya shakyata khunavat rahatat. Magachya lekhanat je sutun gelele asate te bolavat rahate. Asahi hote. Kadhitari tyacha puresa shodh ghetalela nasato, tyacha neet vistar jhalela nasato tyamule tya goshtina parat ekada hat ghalavasa vatato.

Mala vatate, lekhika mhanun nehamich ek asamadhan sobat asate. Nirmiticha anand, manase mandali ki tyanchi sobat he kitihi sukhavanare asale tari te kayamache purat nahi. Tyapalikade kahitari rahun gele, adhik mandayala have hote, niralayach angane baghayala have hote kimva ekhade par sutunach gele ashi rukhrukh kayam asate. Kadachit he asamadhanach navin kahi lihayala udyukt karit asave. Eravi sagale cchan lihun jhale aahe aapalya hatun ase vatayala lagale tar navin kahi lihitach yenar nahi.

Aataparyant mandaleli kityek ‘manasa’ anekada manat sobat karat asatat. Aani kahi vela tar tyanche na lihilele pudhache aayushya aani gosht manat disat asate. Sthalantar chi Nandita paradeshi gelyavar kay jhale aani tichi aani Jagadish chi pudhachi bhet keva jhali he mi manat pahile aahe. Pan lihilele nahi. Tya arthane kadachit gosht rachanyachi gosht chaluch asavi. Tashich rahavi.



SANIYA
[ Kathashri 2002]

ek 'chance'..

Kaal, me maajyhaa office-table var thevnyaasathi ek phool vikat ghetlaa.


“Ek phool dena bhaai.”

Roj tyaach phoolvalyaa kadun phool vikat ghyaaychi me.
Mhanun kadhich specify karaaychi nahi ki kuthlaa. To deil te phool.

Aaj cha phool ek laal jarberaa hotaa. Pan ‘maanetun vaaklela’.
Me vichaar kelaa, asa phool theu me desk var?
pan tyaachyaa paaklyaa tar chaan aahet. Jau de. Aataa ghetech.
(Ghetla nahi tar phoolala kiti vaait vaatlaa asta!)

Majya desk var thevlaa. ‘Maaza’ chyaa bottle madhey thand paani bharun tyat tyalaa ubhaa kelaa. Divas bhar to ‘maanetun vaaklelach’ hota. khaalich baghat hota.
Roj majhyaa desk var phool baghun phoolavar compliment karnaare lok aaj compliment karat navhte.

Divas sampla. Me ghari gele.



Dusraa divas ujaadlaaa.
Me phool vaalya kade valnaar tevdyat manaat ale. Aaj nako navin phool. Rahu de. Maahit nahi malaa kaa asey vaatle.

Thakun bhaagun, travelling karun me majhyaa desk var aale.
Te laal tapora phool ‘uubhyaa maaneyney’ majhyaa kadey paahun hasat hota.


Tya sundar phooolaane malaa aayushaat ek dhadaa shikavlaa.
Patkan aashaa sodun denyaa pekshaa, ‘ek chance’ dyavaa aapan ‘tyaalaa’.
‘Tyaalaa’ mhanje Konihi aani Kaaahihi asu shakte mag- Vyakti/ Vastu/ Ghatanaaa.
U never know! ti Vyakti/ Vastu/ Ghatanaaa punhaa adhi saaarkhi, tajeldaar, tyaach taakatine, tumchya samor ubhi hi raahil!

Mumbai

Aaj me manushya jaati chaa veglaach rang pahilaa. Mumbai madhey aayusha asach jagla jaata.


Kaal ratri ushira ghari pohochlyaa mule mala aaj officela nighaaylaa roj chya peksha jaast ushir jhala hota. Majhi nehmichi train aaj chukli hoti. Tari, mala ushir hou naye ani me velechyaa aat office la pohochaava ashi ichaa hoti. Me ‘jalad’ local madhey chadhley. Pan mala jithey utaraychey hote, tyachyaa aadhi don stations war gaadi thambnaar hoti. Me kashi-bashi train made chadhle hote. Daarat ‘latkat’ hote mhanayla harkat nahi. Pahila station-halt ala ani gaadi thambli. Me jyaa daarat ‘latakle’ hote, tyachya samorchyaa daara samor, platform ala hota. Gaadi ardhyahun jaast mokli zali hoti ata. Me daaratun aat pravesh karu shakat hote ata. Ani me kela.


Me jithlyaa daarachyaa bajula ubhi hote, tichech dusraa halt yenaar hotaa. Baaykanchi ek ol aadhich ubhi hoti. Mhanje ardhaa daar ‘block’ kela hota yaa ‘long distance’ janaryaa baaykanni. Tyanchyaa maagey jaagaa naslyaa mule, me dusri ol karun ubhi rahile. Ani haach RULE ahe, mhanun.

Ardha darwaajaa ajun hi moklaa hotaa, pudhchya halt chya lokkannaa chadhnyaasathi.



Halt number don ala. Baaykaa chadu laaglyaa. Majyaa haatanvar, tondavar, khaandyaavar…milel tikde, ek baai mala ‘maarat’ mage gheun geli. Me swatahala vaachavnyaachaa prayatna karat hote. tee nighun geli. Nanter dusri baai aali ani tiney hi tech karat mala punhaa maage nhele. Mala khup raag ala hota. Khup vaait hi vaatat hote. Me ordu laagle ki ‘tumhala kahi adhikar nahi kunala maarnyacha!’. Pan tyaa baaykaa aaplyaa maitreeninshi gappaa maarnyat gung zalya hotya. janu kahi jhalech navte! me dagadanshi bolat hote.



Ha tamasha evadya baaykanni pahila hota pan ek hi kahi bolli navti he pahun. The so called ’FIRST CLASS LADIES attitude’. Ekhadya chorala maarava tas ya baakaani eka nishpaap moolila maarla hota. Ani bakinni sudha fakt ughdya dolyanni pahila hota. Pan koni kahich bolla nahi.



Me badbad keli paach minta pan kahi faaydaa navtaa karan tya gappanmade gung hotya.



Mala khup vaait vaatat hote. Mala khup radu yet hote. Train madhun utarlyavar rickshaw made sudhe me radat hote. Mala he kalat navte ki kuni itlka ‘cruel’ kas vaagu shakta? Devane saglyaat shaani & sundar gost banavli- Manus. Pan Manusch maanuski visarla ahe.



Mumbai. Khup practical city maanli jaate. Aani tya baddal Mumbaikarann’aa garv hi aahe.

Pan ashi ‘practicality’ kaay upyogachi, jyat tumhi maanuski visrun gela ahat, jo maansacha mool dharma ahe?

रंग माझा वेगळा - लता मंगेशकर ह्यांचे पत्र

"बुद्धिविलास दाखवणारे काव्य हे रसिकाला चकित करते. स्तीमित करते, थक्ककरते पण जे गाणे किंवा जे काव्य कलावंताच्या हृदयातून उत्स्फूर्तपणे प्रकटहोते, ते ऐकणाऱ्याच्या काळजाचा ठाव घेते. त्यात भपका नसेल, डामडोल नसेल,ऐट नसेल, पण त्यातली उत्कटता, सरलता आणि प्रांजळपणा हा सरळ आपल्या हृदयातप्रवेश करतो."
'रंग माझा वेगळा' हा भटांचा कवितासंग्रह वाचून लता मंगेशकर ह्यांनी पाठवलेले पत्र दोन भागात सादर आहे।

प्रिय सुरेश भट यांस सस्नेह नमस्कार.
'रंग माझा वेगळा' हा तुमचा कवितासंग्रह तुम्ही अगत्यपूर्वक मला वाचण्यासाठी दिला त्याबद्दल आभारी आहे। तुमच्या कविता वाचायला सुरवात केली आणि एका बैठकीतच सगळा संग्रह मी वाचून काढला. तुमच्या कविता वाचताना सहज जे विचार मनात आले ते तुम्हाला लिहून कळवावे असे वाटले; म्हणून हे पत्र लिहीत आहे.

तुमच्या कवितांमागे वेगवेगळ्या प्रेरणा आहेत। काही कविता देशात घडणाऱ्या राजकीय आणि सामाजिक संघर्षाच्या प्रसंगी लिहिल्या गेल्या आहेत. या कवितांमधून तुमच्या देशभक्तीचा, मायदेशाविषयीच्या, तुमच्या उत्कट भावनेचा आविष्कार झाला आहे. या कवितांतली 'उषःकाल होता होता काळरात्र झाली! अरे पुन्हा आयुष्याच्या पेटवा मशाली!' ही कविता मला अतिशय आवडली. देश स्वतंत्र झाला. पण स्वातंत्र्याबरोबर आपली जी सुखस्वप्ने साकार व्हायला हवी होती ती तशी झाली नाहीत. उलट स्वातंत्र्योत्तर काळामध्ये देशात अनेक दुष्ट प्रवृती मोकाट सुटल्या आणि सामान्य माणूस साध्या सुखाला, साध्या आनंदालाही वंचित झाला. यामुळे संवेदनक्षम कविमनात उसळलेला प्रक्षोभ या कवितेत अतिशय परिणामकारक रीतीने प्रकट झाला आहे. इथे तुमची चीड, तुमचे दुःख, तुमची वेदना अगदी अस्सलपणे जाणवते आणि ती काळजाला जाऊन भिडते. या सुंदर कवितेबद्दल तुम्हाला द्यावे तेवढे धन्यवाद थोडेच.

तुमच्या कवितासंग्रहातला दुसरा भाग आहे तो गीतांचा। मी कविता आवडीने वाचते. गीतांशी तर गाण्यामुळे हरघडी संबंध येतो. गीते वाचताना मला ती त्यातल्या काव्यकल्पनांमुळे जशी आकर्षून घेतात तसे त्यात दडलेले 'गाणे'ही मला सारखे जाणवत राहते.'वाजवी मुरली देवकिनंदन', 'आज गोकुळात रंग खेळतो हरी', सखि मी मज हरपुन बसले ग',मालवून टाक दीप चेतवून अंग अंग' ही तुमची गीते वाचताना मला त्यातले काव्य तर आवडलेच; पण त्याची 'गेयता' ही मला हृदयंगम वाटली. काव्य आणि गीत यांना जोडणारा धागा गेयता हाच आहे. गीताची शब्दरचना निर्दोष असली, नादमधुर मृदू व्यंजनांनी युक्त असली, तर असे गीत चाल बसवण्याच्या दृष्टीने संगीतदिग्दर्शकाला प्रेरणा देते आणि गायकालाही ते गीत गाताना मनाला थोडे समाधान वाटते. 'आज गोकुळात रंग खेळतो हरी', 'मेंदीच्या पानवर', मालवून टाक दीप चेतवून अंग अंग' ही तुमची गीते ध्वनीमुद्रिकेसाठी गाताना मला हे समाधान आणि आनंद फार मोठ्या प्रमाणात लाभला. चांगल्या गीताची माझ्या दृष्टीने एक कसोटी आहे. गीत इतके चांगले 'बांधलेले' असावे की ते 'बांधले' आहे हेही कुणाच्या ध्यानात येऊ नये. तुमची गीते रचनेच्या दृष्टीने इतकी देखणी व बांधेसूद आहेत की, ती ह्या कसोटीला निश्चित उतरतात. गीत कोणते आणि काव्य कोणते; गीतकाराला कवी मानावे की नाही, या वादात माझ्यासारखीने पडू नये. पण उत्तम गीत हे मुळात उत्तम काव्यही असावे लागते, ह्याबद्दल सहसा कुणाचा मतभेद होईल असे वाटत नाही. तसेच पाहिले तर ज्ञानदेवांसारख्या महाकवीची 'मोगरा फुलला', 'पैल तो गे काऊ कोकताहे','धनु वाजे घुणघुणा' किंवा 'रुप पाहता लोचनी' ही गीतेच आहेत ना? पण त्यातले काव्य अस्सल नाही असे कोण म्हणेल? 'मालवून टाक दीप' हे तुमचे गीत उत्तम काव्य म्हणूनही तितकेच परिणामकारक आहे. 'बोल रे हळू उठेल चांदण्यावरी तरंग' यासारखी त्या गीतातली रम्य आणि नाजूक कल्पना गीत गाऊन झाल्यावरही दीर्घकाळ माझ्या मनात तरळत राहिली.

तुमच्या या संग्रहातला सर्वात चांगला वैशिष्ट्यपूर्ण भाग आहे तो अर्थात गझल शैलीतील कवितांचा। तुमचे व्यक्तिमत्त्व, तुमच्या व्यथा, तुमच्या वेदना, जीवन जगताना तुम्हाला आलेले कटु अनुभव, या साऱ्यांचा अर्क तुमच्या गझलवजा कवितांत उतरला आहे. उर्दू कवींच्या गझला तुम्ही मनःपूर्वक वाचल्या आहेत. इतकेच नव्हे तर गझलांची जी एक 'खासियत' असते ती तुम्ही स्वतःमध्ये उत्तम मुरवली आहे. एक प्रकारची बेहोषी, बेफिकिरी, जगाबद्दलची पूर्ण उपेक्षा, आपल्याच भावविश्वात रमून राहण्याची वृत्ती, तीव्र एकाकीपणा, आणि अंतःकरणात सलत राहिलेल्या दुःखाची जिवापाड जपणूक-

दुभंगून जाता जाता मी अभंग झालो!
चिरा चिरा जुळला माझा, आत दंग झालो!
किरण एक धरुनी हाती मी पुढे निघालो!
अन् असाच वणवणतांना मी मला मिळालो!

सर्व संग सुटले, माझा मीच संग झालो...
.... ..... .....
आता मजेने बोलतो भेटेल त्या दुःखासवे!
सांभाळूनी घेती मला माझी इमाने आसवे
.... .... ....
केव्हातरी दात्यापरी आयुष्य हाका मारते
मीही असा भिक्षेकरी ज्याला न काही मागवे!

तुमच्या कवितांमध्ल्या काही कल्पना विलक्षण नाजूक आणि सुंदर आहेत, अशा कल्पना माझ्या कायम ध्यानात राहून गेल्या आहेत!

मनांतल्या मनात मी तुझ्यासमीप राहतो!
तुला न सांगता तुझा वसंत रोज पाहतो!
तसा न राहिला आता उदास एकटेपणा
तुझीच रूपपल्लवी जिथे तिथे करी खुणा
कसा हवेत मी तुझ्यासवे सळाळतो
.... .... ......
अशीच येथली दया हवेत चांचपायाची
अशीच जीवनास या पुन्हा क्षमा करयाची
.... ..... ......
असेच निर्मनुष्य मी जिथेतिथे असायचे
मनात सूर्य वेचुनी जनांत मावळायचे!
..... ..... .......
मग सुटेल मंद मंद वासंतिक पवन धुंद
माझे आयुष्य तुझ्या अंगणात टपटपेल!

गझल म्हटल्यावर त्यातल्या भावनांचे हे स्वरूप प्रथम मनात उभे राहते। गझलेची ही विशिष्ट वृत्ती तुम्ही पूर्णपणे आत्मसात केली आहे. उर्दू गझल भरपूर वाचण्यात एक धोका असा होता की, तुमच्या कविता या उर्दू किंवा फारसी गझलांचे नुसते अनुकरण होणेही शक्य होते. तथापि तुमच्या बाबतीत तसे ते झाले नाही. तुमच्या या प्रकारच्या कविता अगदी तुमच्या स्वतःच्या आहेत. गझल वाचनामुळे तुमची विशिष्ट कवीवृत्ती सिद्ध झाली असे म्हणण्यापेक्षा, मुळ तुमची मनोवृत्ती गझलेच्या भावविश्वाशी मिळतीजुळती असल्यामुळे गझल शैलीतील कवितेचे माध्यम भावाविष्कारासाठी तुम्ही निवडले, असे म्हटल्यास ते अधिक बरोबर होईल. उर्दू गझल मीही पुष्कळ वाचले आहेत. म्हणूनच तुमच्या या कवितांचा अस्सलपणा मला सारखा जाणवत राहिला. त्यांतली वेदना सच्चेपणाने जिवाला भिडत राहिली.

तुमच्या या कवितांत एकही कविता अशी नाही की, ज्यातली एखादी तरी ओळ, एखादी तरी भावना, एखादी तरी कल्पना सतत स्मरणात राहात नाही! अशा ओळी, भावना, कल्पना द्यायच्या म्हटल्या तर कितीतरी लिहावे लागेल। पण त्यातल्या त्यात काही ओळी लिहिल्याशिवाय मला राहावतच नाही:

माणसांच्या मध्यरात्री हिंडणारा सूर्य मी
माझियासाठी न माझ्या पेटण्याचा सोहळा!
... .... .... ....
स्वप्न माझे बंगले अन् गीत माझे संपले
हाय! बाजारांत माझा हुंदका आणू नका!

'जन्माच्या वेळीचे सावध पान पान','कार्याचा बंद कापूर', स्वप्नदेशी अनावर झालेली नीज' अशा कोमल आणि काव्यमय शब्दचित्रांचा ठसा मनावर एकदा उमटला की, तो कधी पुसून जात नाही।

तुमचा कवितासंग्रह वाचताना एक विचार राहून राहून मनात येत होता. काव्य असो की गाणे असो, त्यात बुद्धीच्या चपल आणि तल्लख विलासापेक्षा भावनेचा जिवंत जिव्हाळा हाच शेवटी आपल्या मनाला जाऊन भिडतो आणि नंतर दीर्घकाळ तिथे रेंगाळत राहतो. मी अनेक कवींची काव्ये वाचली आहेत, आणि अनेक गायकांचे गाणे ऐकले आहे.बौद्धिक चमत्कृतीची कसरत करून गायिलेले गाणे किंवा केवळ तल्लख बुद्धिविलास दाखवणारे काव्य हे रसिकाला चकित करते. स्तिमित करते, थक्क करते पण जे गाणे किंवा जे काव्य कलवंताच्या हृदयातून उत्फूर्तपणे प्रकट होते, ते ऐकणाऱ्याच्या काळजाचा ठाव घेते. त्यात भपका नसेल, डामडौल नसेल, ऐट नसेल, पण त्यातली उत्कटता, सरलता आणि प्रांजळपणा हा सरळ आपल्या हृदयात प्रवेश करतो. आपल्या संतकवींचे कितीतरी काव्य असे उत्कट आणि हृदयस्पर्शी आहे. आपल्या बालकवींच्या काव्यात हे साधेपणाचे सौंदर्य होते. उर्दू कवींमध्ये मीर हा याच प्रकारचा कवी होऊन गेला. गायनाच्या संदर्भात बोलायचे झाले तर आपल्याकडच्या शास्त्रीय गायकांमध्ये बडे गुलाम अलीखाँसाहेब यांच्या गाण्यात हा भावनेचा जिव्हाळा होता. चित्रपट संगीत गाणाऱ्या कलावंतामध्ये सहगल हा या जातीचा कलावंत होता. त्याच्यापाशी डोळे दिपवणारी बौद्धिक चमत्कृती नव्हती; पण तो जे गाई ते रसिकांच्या हृदयाचा तत्काळ वेध घेई. तुमच्या कवितेबद्दल मला हेच म्हणावेसे वाटते. या कविता वाचताना त्यातल्या दुःखाची, वेदनेची कळ ही वाचकालाही जाणवण्याइतकी निश्चित प्रभावी आहे. या कवितांत बुद्धीला दिपवणारे चमत्कार नसतील; पण भावनेचा जिवंत जिव्हाळा, मनाचा निर्मळ प्रांजळपणा त्यात खचित आहे. आणि त्याचे मोल फारच मोठे आहे।

असो. पत्र लांबले. पण तुम्ही ज्या स्नेहभावनेने तुमचा कवितासंग्रह मला वाचायला दिला, त्याच मनमोकळेपणाने मी हा संग्रह वाचताना जे जे काही मला जाणवले ते तुम्हाला लिहून कळवले आहे. आज प्रसिद्ध होणाऱ्या मराठी कवितासंग्रहांमध्ये तुमचा हा संग्रह आपल्या स्वतंत्र वैशिष्ट्यामुळे निश्चित ठळकपणाने उठून दिसेल. त्याचा 'रंग वेगळा' आहे हे तर खरेच; पण तो रंग अस्सलही आहे. कारण, तुमच्या हृदयातले रक्त त्यात मिसळलेले आहे!
- लता मंगेशकर

वेदना

पहिलेस मला तू नेहमीच वर वर उथळ,
गाठलास नाहीस कधीच माझ्या मनाचा तळ.....
तू काय जाणणार माझ्या वेदना आणि,
काय पाहणार माझ्या मनावर उमटलेले वळ....

एक अश्रू

एक अश्रू ओघाळला,
आणि गालावर येऊन बसला.
मी काही बोलायाच्या आत,
माझ्याकडे बघून हसला.

वरुन मला म्हणतो कसा,
ए वेड्या तू एवढा दुखी कसला.
काय अस झाल तुझ की,
तू एवढा रुसून बसला.

सुख-दुखाचा आलेख नेहमीच,
होत असतो वरखाली.
चिंता करत नको बसू,
यानेच तर आयुष्यात रंगत आली.

दररोज एक नवीन पहाट,
एक नवीन दिवस उजडतो.
ए रड्या आता रडू नकोस,
तुझी सरी दुख: घेऊन मी निघून जातो.

खरच तुला कळत नाही.........

खरच तुला कळत नाही.........
तुझ ते रुसण,
आणि परत हसण,
माझ त्यात रुळण,
आणि तुझ नुसतच खेळण.

खरच तुला कळत नाही........
तुझ ते चालण,
नकळत वाट टाळण,
माझ ते जळण ,
आणि तुझ वळूनही न पाहाण.

खरच तुला कळत नाही........
तुझ ते सजण.
मुरडत मुरडत लाजण.
मझ त्यात हरण,
आणि तुझ नेहमीच जिंकण.

खरच तुला कळत नाही........
तुझ ते पाहण.
नखरे करत रहाण.
माझ त्यात भूलण,
आणि तुझ नुसतच झूलण.

खरच तुला कळत नाही,
का काळतय पण वळत नाही.
असतात अशी काही गणित,
जी काही केल्या जुळत नाही.

भास

उडत्या भिंगरीच अल्लड लेकरू,
मन एक वेल्हाळ पाखरू.

पाहते ह्रुदयि स्वपन सोनेरी
नाही कोणती ईछा अघोरी

सवैर विहरते उंच नभ आकाशी,
स्पर्धा त्याची फक्त स्वतशी.

एकराती तया संग लाभला तारकेचा,
सापडेना ठाव तया हर्षाचा.

झोम्बॅला गारवा शीतलप्रकाशी ,
रोमांचल्या सुप्त भावना मॉरपिशी.

उगवताच दिन तुटले स्वप्न अवखळ,
तयात तारका जहाली मृगजळ.

एकालेच मन अतीव धडपडले,
परी ना अस्तीव दिनाकरचे संपले.

कोसळले ते भीरभिरते धर्णिवरती,
कुणा दया ना आली तयावरती.

किंचित दुखी, ना नाराज कुणावर,
हसले फक्त ते शांतपणे स्वतावर.

ज्याची धरली होती तायाने आस,
ते स्वप्न ठरले एक निव्वळ भास.

मी आणि नशीब

ही तर माझ्या नशीबाणे ठरवलेली वाट,
माझ्या स्वप्नांना कधी मिळणार पहाट.

आज आयुष्याशी नाही कॉणत भांडण,
पण तरी उदास आहे मनाचे आंगण

व्यावहाराच्या चाकोरीवर दौडतायात अश्व,
यापलिकडेही जागतोय एक भावनांच विश्व.

क्षणिक सुखांचा धरलाय आहे अट्टहास,
काहीतरी मिळवल्याचा उगाच होतोय भास.

मी कोण? या प्रश्ना मागे मन राहते पळत,
लाख प्रयत्नांती गणित नाही जुळत.

नशीबच्या रुळांवर चालवतोय आयुष्याला.
दर दिवशी शोधतो आहे मी स्वताला

नको मला आशस्वसकाता, नको जमेची पावती
फक्त एक दिवस असावा मी माझ्याभोवती

माझ्यातला मी शोधण्यात होईल कदाचित त्रास,
अखेरचा दिवस तरी मी म्हणून जागेन हा आहे विश्वास.

एक दिवस तरी मला योगेश म्हणून जगायाच.
नशीबच्या गां*वर लाथ मारुन मनसोक्त हसायचाय.

अनामीक - १

बिस्किट खाणारा बोका
खरा.
विहीर खननारे मजूर
झुंज़तात.
लाइफस्टाइल सांभाळून
जगतात लोक.
पाच बोटांवर तीन शन्ख
दोन चक्र.

आईन्स्टाईन मात्र शोध लावत मेला...

लायब्ररी रोज़ भरते पोरांनी
सकाळ संध्याकाळ.
हाताना कंप सुटतो
लिहिताना.
सोमा सुनेच्या अंथरुणात
घुसतो
सिगारेटी फुन्कल्यावर
नुसता धुरच राहतो.

होकायंत्र उत्तर दिशा दाखवत राहत...

तृतीय पन्ती गाणे म्हणतात
भसाड्या आवाजात.
दारू दिली तर
कावळा शिवतो.
कामाठी पुरात अजूनही
शनीचा वास आहे.
मीही पिक्चर पाहाताना
पॉपकॉर्न खातो.

जगात तीन सेकंदाला एक पोर जन्माला येत राहत...

जग तुझ माझ

जग तुझ
रंगांनी नटलेल
जग माझ
दंग्यान्नी पेटलेल
जग तुझ
फुलांचा गंध
जग माझ
धर्मान्ध
जगात तुझ्या
शिम्पल्यातले मोती
जगात माझ्या
भाषा आणि जाती
जगात तुझ्या
वारे तारे आम्ही सारे
जगात माझ्या
द्वेशाचे निखारे
जगात तुझ्या
सगळे सुंदर सगळे सारखे
जगात माझ्या
सगळे एकटे, सगळे पारखे

जग तुझ
निळ आकाश
जग तुझ
सुर्याचा प्रकाश
जग तुझ
सागराची गाज
जग तुझ
हिरवाइचा साज

कस रे जग तुझ इतक सुंदर निवांत ?
का माझ जग अस अस्वस्थ अशांत ?
देशील का तुझ्या जगातला थोडासा गारवा ?
थोडासा प्रकाश आणि एक पांढराशुभ्र पारवा... ?

The first śloka

Valmiki was going to the river Ganga for his daily ablutions। A disciple by the name Bharadwaja was carrying his clothes. On the way, they came across the Tamasa Stream. Looking at the stream, Valmiki said to his disciple, "Look, how clear is this water, like the mind of a good man! I will bathe here today." When he was looking for a suitable place to step into the stream, he heard sweet chirping of birds. Looking up, he saw two birds flying together. Valmiki felt very pleased on seeing the happy bird couple. Suddenly, one of the birds fell down hit by an arrow; it was the male bird. Seeing the wounded one, its mate screamed in agony. Valmiki's heart melted at this pitiful sight. He looked around to find out who had shot the bird. He saw a hunter with a bow and arrows, nearby. The hunter had shot the bird for food. Valmiki became very angry. His lips opened and he uttered the following words: Bharadwaja was one of the great sages (rishis) whose accomplishments are detailed in the Puranas. ...

mAnishAda pratishTAtum samagah ssAshvatIssamAh
yat krouncha mithunAdEkam sokam avadhIm kAma mOhitam

"You who have killed one of the birds engaged in the act of love,
thus, may you not yourself live long!"

This was the first shloka in Sanskrit literature. Later Valmiki composed entire Ramayana due to the blessings of Lord Brahma in the same meter that issued forth from him as a sloka. Thus this sloka is revered as the "first sloka" in Hindu literature. Valmiki is revered as the first poet, or Adi Kavi,

फुल

फुला फुलात फिरताना एक फुल सापडलं
मान टाकुन बसलेल , पाना मागे दड्लेलं

"बाबा तुला झालय काय" मी त्याला विचारलं
तसं ते अंग चोरून अधिकच हिरमुसलं
"रंग तुझा बरा आहे
वास सुद्धा खरा आहे
मग काय झाल रडायला ?
पाना मागे दड़ायला ?
जग कुठे चाललय पहा
जरा सगळ्यात मिसळून रहा
अवती भवति तुझ्याच सारखी किती फूले फुलली आहेत
कधी त्यांच्या रंगाला तर कधी त्यांच्या गंधाला , किती मने भुलली आहेत...
तुला नाही का आवडणार त्यांच्यासारख फुलायला?
हवेवरती डुलायला नि फांद्यानवरती झुलायला?"

माझ्या थोड्या गप्पा ऐकुन फुल जरा सावरलं
आणि थोड़ा धीर करून हळूच मला म्हणालं

"ठाऊक आहे मला की छान आहे माझा रंग,
गंध देखिल खरा आहे , कोमल आहे माझे अंग
सगळयान्च्या कौतुकाला फुलेच वेडी भुलतात
उगाच भाबडी खुश होवून वार्यावरती डुलतात
गोड गोड बोलत माणसे हळूच त्यांना खुड्तात
तेवा कुठे डोळ्यावरची त्यांच्या झापडे उडतात

म्हणुन मी मान पाडून पाना मागे लपलो आहे
फुलावेसे वाटुनही पाकळ्या मिटून बसलो आहे

ठर्वलेच आहे मी हे असेच जगायचे
जग किती वाइट आहे हे मी का तुला शिकवायचे ?"

जीवन मनप्रमाणे जगून घ्या .....

किती आली वादळे
किती पडल्या गारा
वाहतो छान हा
जीवनाचा गार वारा
त्याच्याबरोबर स्वताहाला वाहून
जीवन मनप्रमाणे जगून घया.....

हे करू की नको?
केले तर काय?
नाहीतर काय?
प्रश्नाच्या जाळ्यात अडकू नका
जीवन फुकट घालउ नका
सगळे प्रश्न सोडून द्या
जीवन मनाप्रमाणे जगून घ्या.....

प्रत्येक टाळ्याची चावी असतेच
शोधून घ्या, तरीही मिळत नसेल तर
वेळ न दवडता , टाळेच तुम्ही बदलून घ्या
जीवन मनाप्रमाणे जगून घ्या.....

अरे आपण जगलोच नाही का आयुष्यात?
प्रश्न स्वता:ला मरताना विचारू नका
प्रश्नाना पकडून रडू नका
आयुष्य कडू बनउ नका

सगळे प्रश्न सोडून द्या
जीवन मनाप्रमाणे जगून घ्या.....

swati...